KALÇA EKLEMİNDE KİREÇLENME

KALÇA EKLEMİNİN KİREÇLENMESİ

Osteoartrit sıklıkla aşınma-yırtılma artriti olarak adlandırılır ve genelde orta ileri yaştaki insanları etkiler. Vücutta herhangi bir eklemde izlense de daha çok kalça gibi yük binen eklemlerde görülür.

Kalça osteoartritinde ağrı ve hareket kısıtlılığı oluşur. Ayakkabıları bağlamak için eğilmek, sandalyeden kalkmak, kısa mesafe yürüyüşler gibi günlük aktiviteleri yapmak zorlaşır.

Hastalık zamanla ilerlediği için yaşamınızda zorluklar oluşturmadan önce en kısa sürede tedaviye başlamalısınız.  Osteoartritin kesin tedavisi olmasa da ağrınızı azaltan ve aktif kalmanızı sağlayan birçok tedavi seçeneği vardır.

ANATOMİ

Top ve çanak şeklinde olan vücuttaki en geniş eklemlerden birisidir. Çanak bölümü insan leğen kemiğinin bir parçası olan asetabulum tarafından oluşturulur. Top kısmı ise uyluk kemiğinin üst ucunda bulunan femur başıdır.

Kalça ekleminde birbiriyle temas eden kemik yüzeyler düz ve kaygan yapıdaki eklem kıkırdağı ile örtülüdür. Kıkırdak doku iki kemik arasında tampon görevi yapar ve birbiri üzerinde kolay hareket etmesini sağlar.

Eklemin iç yüzeyi sinovia adı verilen ince örtü ile kaplanmıştır. Sinovia sağlıklı kalçada eklem sıvısını oluşturur. Bu kıkırdağın kayganlığını sağlar, hareketlere yardımcı olur.

TANIM

Kalça osteoartriti dejeneratif tipte artrittir ve genelde 50 yaş üzerinde izlenir. Ancak genç hastalarda da karşımıza çıkabilir.

Kalça osteoartritinde kalça eklem yüzlerini örten kıkırdak zamanla aşınır. Kıkırdak aşınıp bozulduğunda kemikler arasındaki kalça eklem boşluğu daralır. Bundan sonra kemik kemiğe temas etmeye başlar.  Kıkırdak komşuluğundaki kemiklerde kistler oluşur, eklemde yeni kemik oluşumları (osteofit) izlenir.

Osteoartrit zamanla ilerledikçe ağrıda artış olur.

OSTEOARTRİT NEDEN OLUŞUYOR?

Tek bir spesifik sebebi yok, bir çok faktör bir arada hastalığın gelişmesine sebep olur.

• Yaşın artışı
• Aile öyküsü
• Daha önceki kalça eklem yaralanmaları
• Obezite
• Doğumda kalçanın uygunsuz gelişimi (gelişimsel kalça displazisi)

Bu risk faktörlerinden birine sahip olmasanız da kalçanızda osteoartrit gelişebilir.

BULGULAR

En sık şikayet kalça eklemi çevresindeki ağrıdır. Ağrı genelde yavaş ortaya çıkar fakat zamanla kötüleşir. Ağrının aniden şiddetli olarak başladığı olgularda vardır. Ağrı ve hareket kaybı sabahları, bir süre oturduktan veya istirahat ettikten sonra daha fazla izlenir.  Zamanla bu şikayetlerin sıklığı artar, istirahatte veya geceleyin de izlenir hale gelir.

Ağrı ve hareket kısıtlılığı dışında ilave şikayetler şunlardır;

• Kasık veya uyluk ağrısı, kaba etlere veya dize yayılabilir
• Zorlamalı aktivitelerle ağrıda artış
• Yürüme ve eğilmede zorluk yaratan kalça eklem sertliği
• Eklemin kilitlenmesi ve kıkırdak ve diğer dokuların gevşek parçalarının neden olduğu hareket sırasında bir ses alınması (crepitus)
• Yürüme zorluğu yaratan veya topallamaya sebep olan hareket kısıtlılığı
• Yağmurlu havalarda kalça eklem ağrısında artma

DOKTOR MUAYENESİ

Muayene sırasında doktorunuz var olan şikayetlerinizi, sağlık geçmişinizi sorgular. Size fizik tedavi için planlama yapar. Diğer tanısal testler ve x-ray isteyebilir.

FİZİK MUAYENE

Fizik muayene sırasında doktorunuz şunları araştırır;

• Kalça eklemi çevresinde hassasiyet
• Aktif ve pasif kalça hareket genişliği
• Hareketle kalça ekleminden ses gelmesi
• Kalçaya basmakla ağrı
• Yürüme problemleri
• Kalça eklemi çevresinde kas , tendon, ligaman yaralanma bulgusu

GÖRÜNTÜLEME ÇALIŞMALARI

• X-ray: Kemikler ve kemik ilişkileri detaylı olarak izlenir. Kemik değişiklikleri, eklem aralığında daralma ve kemik çıkıntıların oluşumu gözlemlenir

Sağda normal kalça görünümü, solda eklem aralığı daralmış, osteofit adı verilen kemik çıkıntılar izleniyor

• Diğer tanısal testler: Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG), bilgisayarlı Tomografi (BT), Sintigrafi kalça eklem bölgesindeki kemik ve yumuşak dokuları değerlendirmek için nadiren gerekli olur.

TEDAVİ

Kalça osteoartritinin kesin tedavisi olmasa da ağrıyı azaltan ve hareketliliği arttıran tedavi yöntemleri tanımlanmıştır.

CERRAHİ DIŞI TEDAVİLER

Diğer artritik durumlarda olduğu gibi kalça osteoartritinin erken dönemdeki tedavisi konservatiftir.

Yaşam Stili Modifikasyonu

• Merdiven çıkmak gibi hastalığı şiddetlendiren aktivitelerden kaçınmak
• Koşu, tenis gibi yüksek darbeli aktivitelerin yerine yüzme, bisiklet binme gibi kalçaya daha az stres bindiren daha düşük darbeli aktiviteler tercih edilmeli
• Kilo vermek kalça eklemine etki eden stresleri azaltır, daha az ağrıya  ve fonksiyonlarda artışa yol açar

Fizik Tedavi

Özel egzersizler kalça hareket genişliğini ve esnekliğini arttıracağı gibi kalça ve bacak kaslarını güçlendirecektir. Doktor veya fizyoterapist sizin ihtiyaçlarınız ve yaşam stilinize yönelik bireysel egzersiz programı oluşturabilir.

Yardımcı Cihazlar

Baston, koltuk değneği, yürüteç gibi yürüme destekleri kullanmak hareketliliği ve bağımsızlığı attırır. Alçakta bulunan şeyleri almak için uzun saplı bir yardımcı tutucu kullanmak, ağrıya neden olabilecek hareketlerden kaçınmanızı sağlar

İlaçlar

Şayet ağrınız günlük fonksiyonlarınızı etkiliyorsa ve diğer tedavi uygulamaları ile rahatlamıyorsa doktorunuz tedavi planına ilaçları ekleyebilir.

• Asetaminofen ağrı kesicidir ve hafif artrit ağrılarını azaltmada etkilidir. Yan etkileri ve ilaç etkileşimleri bulunabilir.
• Steroid olmayan antiinflamatuvar ilaçlar (NSAIDs) ağrıyı azaltır, inflamasyonu azaltır (sık kullanılanlar naproxen, ibuprofen)
• Kortikosteroidler (kortizon olarak bilinir) güçlü antiinflamatuvar ilaçlardır. Ağızdan kullanılabildikleri gibi ekle içine enjekte de edilebilirler.

CERRAHİ TEDAVİLER

Şayet ağrınız sakatlığa sebep oluyorsa ve diğer tedavi uygulamaları ile rahatlamıyorsa doktorunuz size cerrahi tedaviyi önerebilir.

Osteotomi

Ya femur üst ucunda yada asetabulum çevresinde kemik kesisi yapılarak dizili değiştirilerek yüklenme sırasında kalça eklemindeki basıncın azaltılması planlanır. Kalça osteoartritinde bu yöntem nadiren kullanılır.

Kalça yüzey değiştirme

Femur başı ve asetabulumdan hasarlı kıkırdak ve kemik çıkartılarak onların yerine metal protezler yerleştirilir. Femur başı tamamen çıkartılmaz yalnızca metal örtü ile kaplanır. Bu yöntem son dönemlerde gözden düşmüştür.

Total kalça Protezi

Hasarlı femur başı ve asetabulum tamamen çıkartılıp yeni metal veya plastik veya seramik yüzeyler normal kalça fonksiyonlarını restore etmek için yerleştirilir.

KOMPLİKASYONLAR

Herhangi bir cerrahide olduğu gibi TKP'nin de komplikasyonları bulunur. Doktorunuz riskleri azaltmak için bazı uygulamalar yapacaktır. En sık izlenen olası komplikasyonlar;

• Enfeksiyon
• Kan pıhtısı oluşumu
• Protez kalçanın çıkası
• Ekstremite eşitsizliği
• Damar-sinir yaralanması

İYİLEŞME

Tüm cerrahi tedavilerde olduğu gibi bir iyileşme süreci bulunur. İyileşme süresi uygulanan cerrahinin tipine bağlı olarak değişir.

Doktorunuz kalçanızın eski gücüne kavuşması ve hareket genişliğinin artması için fizik tedavi programına girmenizi isteyecektir.

Ameliyattan sonra belli bir süre baston, koltuk değneği, yürüteç kullanmanız gerekir.

Kaynak: https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases--conditions/osteoarthritis-of-the-hip/