GÜNLÜK HAYATTA DÜŞMELERİN ÖNLENMESİ

GÜNLÜK HAYATTA DÜŞMELERİN ÖNLENMESİ

Yaşlılarda günlük hayatta düşme sıklığı ve düşmeye bağlı olarak ortaya çıkan yaralanma şiddeti artar. Özellikle 65 yaş üzerinde ölümcül ve ölümcül olmayan yaralanmalara sebep olabilir. Sık izlenen yaralanmalar; baş yaralanması, omuz ve ön kol kırıkları, omurga kırıkları, pelvis kırıkları ve kalça kırıklarıdır.

Yaşlılarda bir düşme  modeli vardır;

• Önce düşme korkusu olur
• Sonra düşmeye bağlı yaralanma ortaya çıkar
• Ardından da hastaneye yatış, tedavi dönemi
• Bağımsızlığın ve hareketliliğin azalması,  sıklıkla bir hemşire bakımı  veya bakımevi ihtiyacı.

Düşme, yaşlı bir kişinin bağımsızlığını engelleyebilen, yaşam tarzını büyük boyutta değiştiren bir olaydır

Düşmeler ve Yaşlılık Hakkındaki Gerçekler

• Her yıl 4 yetişkinden 1 tanesinden daha fazlası en az bir kez düşer
• Kalça kırıklarının %95'inden fazlası düşmeler sonrasında oluşur. Kırıkların dörtte üçü bayanlarda izlenir.
• Kalça kırıklarının çoğu tamamen iyileşmez. çoğu evde hemşirelik hizmetlerine ihtiyaç duyar yada koltuk değneği veya yürütece bağımlı olarak kalır. Bazı kalça kırıklı hastalar kırık sonrası 1 yıl içinde hayatlarını kaybedebilirler.

Düşme Sebepleri

Kronik sağlık problemleri veya kötü beslenme gibi bir çok şey düşme riskinizi arttırır.

Medikal Risk faktörleri

• Kas-İskelet sistemi fonksiyonlarında zayıflama, yürüme anormallikleri, osteoporoz
• Kardiyak aritmiler(düzensiz kalp atımı), kan basıncındaki dalgalanmalar
• Depresyon, Alzhimer hastalığı, senilite
• Artrit, kalça zayıflığı ve dengesizliği
• Nörolojik bozukluklar - İnme, Parkinson, Multiple Skleroz
• Üriner sistem veya mesane disfonksiyonu
• Görme veya işitme kaybı
• Kemikleri etkileyen kanser
• İlaç yan etkileri

Kişisel Risk Faktörleri

Yaş - Düşme riski yaşın artışı ile artar. Normal yaşlanma görmenizi, dengenizi, gücünüzü, çevreye ani reaksiyon verebilme kabiliyetinizi etkiler

Aktivite - Egzersiz yapmamak denge, koordinasyon, kemik ve kas gücü azalmasına sebep olur

Alışkanlıklar - Aşırı alkol alımı ve sigara kemik gücünü azaltır. Ayrıca alkol kararsızlık ve yavaş reaksiyon süresine yol açar.

Diyet - Yetersiz diyet ve yeterince su almamak gücü ve enerjiyi tüketir, hareket etmeyi ve günlük aktiviteleri yapmayı zorlaştırır.

Evdeki Risk Faktörleri

• Kaygan veya ıslak yüzeyler, yetersiz ışık, uygunsuz ayakkabı-terlik ve lüzumsuz eşya nedeniyle yürüme alanlarının kapatılmış olması düşmeye sebep olabilir.
• Bir çok kırık evde düşme sonrası oluşur. Genellikle merdiven, banyo veya mutfakta yapılan aktivite sırasında oluşur.

Düşmenin Önlenmesi Amacıyla Yapılan  Hayat Tarzı Değişiklikleri

Sağlığınızı korumanız ve fiziksel olarak aktif kalmanız düşme riskinizi azaltacaktır.

• Yıllık göz ve fiziksel  muayenenizi  (kalp atımı, kan basıncı vs.) yaptırın
• Kalsiyum ve D vitamini içeren diyete devam edin
• Sigara içmeyin
• Aşırı alkol alımından kaçının
• Tüm ilaçların son kullanım tarihini kontrol edin, sıklıkla ilaçlarınızı size veren doktorla ilaçlar hakkında değerlendirme yapın
• İlaca bağlı yorgunluk veya konfüzyon riski olan ilaçlarınız hakkında doktorunuzla görüşün
• Aksi bildirilmedikçe ilaçları tamamen dolu bir bardak su ile beraber alın
• İlaçları iyi etiketlenmiş olduğundan emin olun ve onları aydınlık yerde saklayın

Egzersiz

• Doktorunuza danışarak egzersiz programına başlayın
• Mümkünse çeviklik, güç, denge ve koordinasyonu geliştiren egzersizler yapın. merdiven çıkmak, koşu, dağ yürüyüşü, dans, yüklenme egzersizleri bu amaca yararlı olur
• Ayrıca bisiklete binme, Bahçecilik gibi aktif eğlenceler sağlığı iyileştirir ve hayat kalitesini arttırır

Ayakkabı

• Ayağa tam oturmalı, tabanı kaymaz olmalı ve yüksek topuğu olmamalı
• Bağcıkları bağlayın
• Ayakkabılarınızı giymekte zorlanıyorsanız uzun saplı bir ayakkabı çekeceği kullanın
• Asla çorap ile yürümeyin. Şekli bozulmuş ve çok gevşek olan terlikleri değiştirin

Düşmeyi Önlemek için Evde Yapılması Gerekenler

Yatak Odasında

• Lamba, telefon ve el fenerini yatağın yanında bulundurun
• Yatağa kolayca girip çıkabileceğiniz tarafta yatın
• Saten çarşafları ve yorganları, yün veya pamuk gibi kaygan olmayan malzemelerden yapılmış ürünlerle değiştirin
• Dolabınızdaki giysileri, kolayca erişilebilecek şekilde düzenleyin
• Yatak odanız ve banyo arasındaki rota boyunca bir gece lambası takın
• Dağınıklığı yatak odasından uzak tutun

Yaşam Alanları

• Mobilyaları, odalar arasında net bir yola sahip olacak şekilde düzenleyin
• Düşük katlı sehpaları, dergi raflarını, ayakkabılıkları ve bitkileri trafik yolundan uzak tutun
• Işığı açmak için karanlık bir odaya girmeniz gerekmeyecek şekilde oda girişlerine kolay erişilen ışık anahtarları takın. Karanlıkta parlayan anahtarlar da yardımcı olabilir
• Sadece iyi aydınlatılmış odalarda, merdivenlerde ve salonlarda yürüyün
• Kutuları kapıların yakınında veya koridorlarda saklamayın
• Gazeteleri ve tüm dağınıklığı yollardan kaldırın
• Elektrik, cihaz ve telefon kablolarını yürüyüş yollarından uzak tutun, ancak kabloları halının altına koymayın
• Uzatma kablolarını yol boyunca geçirmeyin; mobilyaları yeniden düzenleyin
• Gevşek olan halıları çift yüzlü bant, çiviler veya kaymaya karşı korumalı destek ile sabitleyin
• Ayağa kalkmak zor olan bir sandalyeye veya kanepeye oturmayın
• Gevşek ahşap döşeme tahtalarını hemen onarın
• Yarım inçten daha yüksek kapı eşiklerini çıkarın

Mutfak

• Paspasları  çıkarın
• Yere dökülen sıvıları, yağı veya yiyecekleri hemen temizleyin
• Yiyecekleri, yemekleri ve pişirme ekipmanlarını kolayca erişebileceğiniz bir yerde saklayın
• Üst dolaplara ulaşmak için sandalye veya kutular üzerine çıkmayın
• Kaymayan zemin cilası kullanın

Merdivenler

• Merdivenleri paketlerden, kutulardan veya dağınıklıktan uzak tutun
• Işık anahtarları merdivenlerin üstünde ve altında olmalıdır. Hareket detektörü takmayı düşünün (birisi yürüdüğünde otomatik olarak yanan ışıklar)
• Her merdivene  üst ve alt inişleri açıkça görmek için yeterli ışık sağlayın
• Elektrik kesintisi durumunda fenerleri yakınlarda tutun
• Gevşek halıları merdivenlerin altından veya üstünden çıkarın
• Desenli, koyu veya derin tüylü halıları, adımlarınızı daha açık bir şekilde gösterecek düz bir renkle değiştirin
• Her ahşap merdivene kaymaz basamaklar koyun
• Merdivenlerin her iki tarafına da korkuluk takın. Her biri merdivenlerden 30 inç yukarıda olmalı merdivenlerin tüm uzunluğu boyunca yerleşmelidir
• Gevşek merdiven halılarını veya ahşap tahtaları derhal onarın

Banyo

• Güvenli çıkış ve giriş için küvete bitişik kaymaz bir halı yerleştirin
• Küvet / duş duvarına bir sıvı sabunluk yerleştirin
• Banyo duvarlarına tutunma çubukları takın
• Banyoda bir gece lambası tutun
• Bir lastik paspas kullanın veya küvete kaymayan yapışkan dokulu şeritler yerleştirin
• Cam duş kabinlerini parçalanmayan bir malzeme ile değiştirin
• Yükseltilmiş koltuk veya kol dayamalı özel bir tuvalet koltuğu kullanarak tuvalette kendinizi dengeleyin
• Küvetin zeminine  oturamıyorsanız  küvetin içinde sağlam, plastik bir tabure kullanın

Düşerseniz Ne Yapmalı ?

• Panik yapmayın. Durumu değerlendirin ve zarar görüp görmediğinizi belirleyin.
• Zeminde en yakın kanepeye veya sandalyeye sürünün ve kalkmaya çalışın. Kalkamıyorsanız yardım çağırın.
• Yalnızsanız, yavaşça telefona sürünün ve 112'yi veya akrabalarınızı arayın

Kaynak:  https://orthoinfo.aaos.org/en/staying-healthy/guidelines-for-preventing-falls/